01
Pişiklerde we itlerde gyssagly göwreliligiň öňüni alyş çäreleri barmy?
Her ýazda hemme zat dikelýär we durmuş ösýär we gyş wagtynda sarp edilýän iýmitleri doldurýar. Bahar baýramy, pişikler we itler üçin iň işjeň döwürdir, sebäbi gujurly we fiziki taýdan güýçli, ony esasy köpeltmek döwrüne öwürýär. Pişikleriň we itleriň köpüsi bu döwürde garşy jynslary jübütlere we nesilleri köpeltmäge çekip, estrus keselini başdan geçirer. Soňky birnäçe hepdäniň dowamynda itiň müneninden soň göwreli bolup biljekdigi, göwreliliginiň öňüni alyp bolmajakdygy we itiň gyssagly göwreliligiň öňüni alyş serişdeleri barmy diýip soramaga gelen köp sanly öý eýelerine duş geldim. Pişigiň estrusyna gözegçilik etmek üçin haýsy derman ulanylyp bilner we ş.m.
Ine, ähli öý haýwanlarynyň eýeleriniň lapykeçligine aýdyň jogap. Pişiklerde we itlerde gyssagly göwreliligiň öňüni alyş serişdeleri ýok, aýal pişikler we itler estrusyň öňüni almak we öňüni almak üçin amatly derman usullary ýok. Pişikleriň we güjükleriň dogulmazlygy üçin pişikleriň we itleriň abort etdirilmegi barada aýdylanda bolsa, käbirleri bar.
Internetde pişikler we itler üçin gyssagly göwreliligiň öňüni alyş serişdeleri diýilýän zatlara göz aýladym, ABŞ-da öň görmedim. Hytaýda esasan Günorta Koreýada öndürilýär, ýöne gollanmada jikme-jik maglumatlary we ýörelgeleri görmedim. Satyjylar az bolansoň we maglumat ýok diýen ýaly, olaryň täsiriniň bardygyny ýa-da zyýan ýetirjekdigini düşündirmeýärin. Şeýle-de bolsa, pişikler we itler üçin göwrelilik synag zolaklaryny ýatlamak zerur diýip pikir edýärin. Hytaýda pişikler we itler üçin käbir göwrelilik synag zolaklary bar we göwrelidigini ýa-da ýokdugyny barlamak üçin görkezmeler göwrelilikden 30-45 gün soň. Bu köplenç ulanylmaýar. Birinjiden, synag zolaklarynyň takyklygy gaty ýokary däl. Ikinjiden, pişikler we itler üçin göwrelilik döwri 60-67 gün. Göwrelilikden 30 günden gowrak wagt geçensoň, diňe bir çaga bolmasa, daşky görnüşinden görünýär. Mundan başga-da, göwreliligiň takmynan 35 gününde göwreliligiň gowydygyny ýa-da düwünçegiň näçeräkdigini anyklamak üçin göwrelilik barlagy zerurdyr. Çaga dogurmaga taýýarlyk görmek üçin, toksemiýa sebäp bolup bilýän dogluş sanynyň ýeterlik däldigi sebäpli ýatgyda çaga dogluşynyň ýüze çykmagynyň öňüni almaly. Şonuň üçin synag kagyzynyň bu görnüşi gaty peýdaly däl we 10 aý göwreli adamlardan tapawutlylykda ilkinji 2 aýy synag kagyzy öňünden bilip bolýar.
02
Pişikler we itler estrusy basyp bilermi?
Aýal pişikleriň we itleriň estrusy bes edenlerinde emosional tolgunmak, duýgur bolmak we gabamak üçin beýleki onlaýn usullary ulanylyp bilnermi? Iň ýaýran usul, aýal pişigiň jyns organlaryny höweslendirmek üçin pagta süpürgiçini ulanmakdyr, ony köpeldi öýdýän, soň bolsa ýumurtgalyk estrusy saklaýar. Bu usulyň hiç hili täsiri ýok diýen ýaly, gündelik durmuşda hassahanalarda pagta süýümleriniň düşüp, jyns agzalaryna düşýän ýagdaýlary eşidilýär we keselhanada daşary ýurt zatlary aýrylmaly.
Öý haýwanlarynda estrusyny duruzmak üçin dermanlar bar, ýöne seýrek ulanylýar. Bu dermanlar köplenç pişikler we itler tarapyndan estrusdan 3 günüň dowamynda ulanylýar, tejribesiz öý haýwanlarynyň eýelerine öz estrusyny wagtynda tapmagy kynlaşdyrýar, bu bolsa dermanlaryň ýitirilen wagtyna we neşe serişdeleriniň kesilmegine sebäp bolýar. Derman, pişiklerde we itlerde ýumurtgalanmagyň öňüni almak we estrus döwrüni gysgaltmak arkaly öz täsirini ýetirýär. Ovumurtgalanmanyň öňüni almak üçin 7-8 günüň dowamynda üznüksiz ulanmaly. Başlangyç dermanlary sypdyrmak we diňe estrus döwrüni gysgaltmak isleýän bolsa, 30 gün üznüksiz ulanmaly.
Näme üçin öý haýwanlarynyň eýeleri bu estrus basyjylary hakda eşitdiler, sebäbi girdejiler ýitgilerden has ýokary. Öý haýwanlaryny sterilizasiýa etmezlikden maksat köpeltmekdir. Pişikler ýa-da güjükler edinmegi meýilleşdirmeýän bolsaňyz, kesellemek we sterilizasiýa etmezlik howpy ýok. Şeýle-de bolsa, ýokarda agzalan dermanlar, öýjügiň köpeliş ulgamyna zyýan berip, käbir ýatgy we ýumurtga kesellerine sebäp bolup, sagdyn güjükler we pişikler döredip biler. Mundan başga-da, pişiklerde we itlerde döş keseline sebäp bolar. Süýji keseli we bagyr keseli bolan öý haýwanlaryny ulanmak gadagan edilse, keseliň ýaramazlaşmagyna getirer. Dermanlaryň zyýanly täsirleri olaryň täsirlerinden has ýokarydygy sebäpli, hiç bir hassahanada pişikleriň we itleriň estrusyny basyp ýatyrmak üçin beýle dermanlary ulanmaýar diýen ýaly.
03
Pişik we it göwrelilik usulyny bes etmek
Aýal pişikleriň we itleriň öý haýwanlarynyň eýelerine üns bermedik mahaly estrus wagtynda tötänleýin jübütleşmegi adaty zat. Meýilleşdirilmedik jübüt bar bolsa, haýwanlaryň eýeleri näme etmeli? Ilki bilen erkek adamyň itini we erkek pişigini günäkärlemäň, başga biriniň eýesini goýmaň. Galyberse-de, beýle zady adamlar dolandyryp bilmeýärler. Estrus döwründe aýal pişik we aýal it erkek pişige we ite işjeň gatnaşar we hemme zat tebigy ýagdaýda bolýar. Şeýle-de bolsa, üstünlikli köpeltmek ähtimallygy gaty ýokary däl, esasanam tejribeli we ökde däl öý haýwanlarymyz üçin, bir gezekde göwreli bolmak ähtimallygy gaty pes. Köplenç öý haýwanlary göwreli bolanda dürli şertleri we mümkinçilikleri döredip biler diýip umyt edýäris, bu bolsa bir gezekde üstünlik gazanmagy kynlaşdyrýar. Şonuň üçin öý haýwanlarynyň eýeleri ilki ene itiň we pişigiň tötänleýin jübütleşýänini görenlerinde sabyrsyzlyk etmeli.
Psihologiki meseläni çözenden soň, göwreliligi ýatyrmak üçin emeli abortyň zerurdygyny ýa-da ýokdugyny göz öňünde tutmaly. Öý haýwanlary üçin göwreliligiň ýatyrylmagy hem möhüm waka, zyýanly täsirleri hem gaty möhümdir. Şonuň üçin başlangyç döwürde abort etdirmekden ýa-da göwreli bolmakdan synlamak üçin köplenç ikirjiňlenýär. Haýwanlaryň göwreliliginiň üç görnüşi bar: ir, orta we giç. Göwreliligiň irki ýatyrylmagy, adatça, jübütleşme möhleti gutarandan 5-10 gün soň ýüze çykýar (ýönekeýligi üçin, jübütleşmegiň senesi 10 gün töweregi hasaplanýar). Korpus luteumy eritmek üçin dermanlara subkutan sanjym, adatça 4-5 gün dowam edýär. Käbir ýerlerde bir gezek sanjym edilýändigini eşitdim, ýöne haýsy derman ulanylýandygyny bilemok. Häzirki wagtda dermanlaryň adyny we görkezmelerini görmedim. Orta döwürde göwreliligiň ýatyrylmagy, adatça jübütlenenden 30 gün soň bolup geçýär we göwrelilik ultrases barlagyndan soň bejergi başlaýar. Derman serişdeleri göwrelilik dermanlarynyň möhletinden öň ýatyrylmagy bilen deňdir, ýöne dermanlaryň dowamlylygy 10 güne çenli uzaldylmalydyr.
Soňky döwürde göwreliligi ýatyrmagyň maksady göwrelilikden gaça durmak däl-de, eýsem käbir ene keselleri ýa-da dermanlar sebäpli dörän güjükde deformasiýa bolmagy mümkin. Bu pursatda düwünçegiň eýýäm ýaşy uludyr we ýönekeý göwreliligiň döremek töwekgelçiligi adaty önümçilikden has uly bolup biler, şonuň üçin bu ýagdaýdan mümkin boldugyça gaça durmaga synanyşarys.
Iş wagty: 15-2023-nji maý